1885 yng Nghymru

Mae'r erthygl hon am arwyddocad penodol y flwyddyn 1885 i Gymru a'i phobl. 

Sefydlu

• Archdderwydd Eisteddfod Genedlaethol Cymru — Clwydfardd

Digwyddiadau

• 5 Awst - Priododd telynor y Frenhines Victoria John Thomas (Pencerdd Gwalia) ei gyn-fyfyriwr Joan Francis Denny.
• 24 Tachwedd — The Etholiad Cyffredinol y Deyrnas Unedig yw'r cyntaf gydag ymgeisydd o'r Blaid Ryddfrydol ymhob etholaeth yng Nghymru. Mae'r Rhyddfrydwyr yn ennill 30 o'r 34 sedd.
• 24 Rhagfyr — Lladdwyd 81 o lowyr mewn damwain yng Nglofa Maerdy yn y Rhondda.
• Defnyddir y rhaffordd i deithwyr gyntaf yn y byd dros Afon Aeron yn Aberaeron.
• Agorwyd y gweithiau haearn yn Brymbo.
• Dan orchymyn y Morlys, glo o Gymru yn unig sydd i'w ddefnyddio ar longau y Llynges Frenhinol.
• Lladdwyd tri o bobl mewn tân ym Three people are killed when fire breaks out at the Mhrifysgol Aberystwyth.
• Frances Hoggan yw'r fenyw gyntaf i gael ei chofrestru fel meddyg yng Nghymru.
• Agorwyd ysgol uwchradd awdurdod lleol gyntaf yng Nghaerdydd.
• O dan Ddeddf Ailddosbarthu Seddi 1885, mae etholaethau Sir Ddinbych, Sir Forgannwg, Gogledd a De Sir Fynwy ymhlith y cyntaf i gael eu dadsefydlu.

Llenyddiaeth a chelfyddyd

Gwobrau

Eisteddfod Genedlaethol Cymru — a gynhaliwyd yn Aberdar

• Y Gadair — Watkin Hezekiah Williams
• Y Goron — Griffith Tecwyn Parry

Llyfrau newydd

• Daniel James (Gwyrosydd) — Caneuon Gwyrosydd
• Daniel Owen — Hunangofiant Rhys Lewis, Gweinidog Bethel, y nofel hir gyntaf yn y Gymraeg

Chwaraeon

• Pêl-droed — Enillodd Derwyddon Cwpan Cymru am y pedwerydd tro ers i'r clwb gael ei sefydlu yn 1877.
• Golf — Agorwyd cwrs yn Borth.
• Rygbi'r Undeb
  • Sefydlwyd clybiau rygbi Cross Keys, Cymry Llundain, Neyland RFC a Risga.
  • Chwaraeodd Arthur Gould ei gêm gyntaf dros Gymru.

Genedigaethau

• 21 Mai — William Dowell, chwaraewr rygbi dau-gôd o Gymru (bu farw 1949)
• 26 Mehefin — David John Williams, llenor a gwleidydd (bu farw 1970)
• 2 Awst — Clarence Bruce, 3rd Baron Aberdare (bu farw 1957)
• 5 Medi — Jenkin Alban Davies, capten tîm rygbi cenedlaethol Cymru (bu farw 1976)
• 21 Tachwedd — Robert Evans, chwaraewr pêl-droed (bu farw 1965)
• dyddiad anhysbys
  • Ernest Evans, gwleidydd (bu farw 1965)

Marwolaethau

• 21 Ionawr — John Gwyn Jeffreys, cregynegydd, 76
• 15 Mawrth — Jane Williams (Ysgafell), llenor, 79
• 1 Mai — Henry Brinley Richards, cyfansoddwr, 67
• 10 Mai — Edward Stephen (Tanymarian), cyfansoddwr, 62
• 27 Gorffennaf — Penry Williams, arlunydd
• 1 Awst — Sidney Gilchrist Thomas, dyfeisydd, 34
• 24 Medi — Samuel Roberts, sylwebydd/awdur gwleidyddol ac economaidd, 85

Cyfeiriadau

Rhestrau'r 19eg Ganrif yng Nghymru

1800au: 1800 1801 1802 1803 1804 1805 1806 1807 1808 1809 - 1810au: 1810 1811 1812 1813 1814 1815 1816 1817 1818 1819 - 1820au: 1820 1821 1822 1823 1824 1825 1826 1827 1828 1829 - 1830au: 1830 1831 1832 1833 1834 1835 1836 1837 1838 1839 - 1840au: 1840 1841 1842 1843 1844 1845 1846 1847 1848 1849 - 1850au: 1850 1851 1852 1853 1854 1855 1856 1857 1858 1859 - 1860au: 1860 1861 1862 1863 1864 1865 1866 1867 1868 1869 - 1870au: 1870 1871 1872 1873 1874 1875 1876 1877 1878 1879 - 1880au: 1880 1881 1882 1883 1884 1885 1886 1887 1888 1889 - 1890au: 1890 1891 1892 1893 1894 1895 1896 1897 1898 1899