Baledi gororau'r Alban
| Enghraifft o'r canlynol | genre gerddorol, song type  |
|---|---|
| Math | ballad, English folk music |
Traddodiad llên lafar sy'n hanu o ororau'r Alban yn y 15fed a'r 16g yw baledi gororau'r Alban. Yn ystod y cyfnod hwn, roedd ardaloedd ar y ffin rhwng Teyrnas yr Alban a Theyrnas Lloegr i bob pwrpas yn ddigyfraith. Noda hanes y goror gan ysbeiliadau'r Reivers, cynhennau'r teuluoedd lleol, a Rhyfeloedd yr Alban a Lloegr. Dethlir cyrchoedd y herwyr a brwydrau'r claniau gan y baledi gwerin hyn. Sonir rhai ohonynt am ddigwyddiadau hanesyddol o bwys, ond straeon dial yw'r mwyafrif ohonynt. Chwedlau lleol yw nifer ohonynt, straeon nad yw'n wir ond sy'n cyfeirio at enwau lleoedd a theuluoedd yr ardal ac sy'n ymwneud â thraddodiadau a bywydau'r werin. Thema ramantaidd sydd i ambell baled: llathrudd a phriodas ffo.[1] Cenir yn Sgoteg neu dafodiaith Saesneg gogledd-ddwyrain Lloegr.[2]
Sbardunodd yr Oes Ramantaidd ddiddordeb mewn llên a chelfyddyd draddodiadol y werin. Ymgasglodd Syr Walter Scott nifer o faledi'r gororau dan yr enw Minstrelsy of the Scottish Border.[3]
Cenir baledi'r gororau gan deuluoedd yr ardal am ganrifoedd. Bu enwau'r arwyr a'r dihirod yn gyfarwydd i werin y goror, yn fwyfwy oherwydd mae nifer o'r cyfenwau yn goroesi hyd heddiw: Armstrong, Graham, Robson, Elliot, Fenwick, Rutherford, Noble, a Reed, er enghraifft. Daeth hen eiriau a glywir yn y baledi yn rhan o'r dafodiaith leol.[2]
Rhestr[golygu | golygu cod]
- "The Bonny Earl of Murray"
- "The Fray Of Hautwessel"
- "Hobie Noble"
- "Jock o' the Side"
- "Johnny Cock"
Cyfeiriadau[golygu | golygu cod]
- ↑ (Saesneg) border ballad. Encyclopædia Britannica. Adalwyd ar 24 Awst 2016.
- ↑ 2.0 2.1 (Saesneg) Reivers and Heroes: Borders in the Romantic Age – Border Ballads Archifwyd 2014-12-30 yn y Peiriant Wayback. (Prifysgol Newcastle). Adalwyd ar 24 Awst 2016.
- ↑ (Saesneg) Minstrelsy of the Scottish Border (Llyfrgell Prifysgol Caeredin). Adalwyd ar 24 Awst 2016.