Indecs amrywiaeth ieithyddol

Oddi ar Wicipedia
Map y byd yn ôl yr indecs amrywiaeth ieithyddol (mewn cyfrannedd llinol â'r dwyster cysgodi). Daw'r data o'r 18fed rhifyn o'r Ethnologue: Languages of the World.

Gall yr indecs amrywiaeth ieithyddol (LDI) cyfeirio at naill ai Indecs Amrywiaeth (iaith) Greenberg[1] neu'r Indecs Amrywiaeth Ieithyddol (ILD) cysylltiedig o Terralingua, sy'n mesur newidiadau yn yr LDI sylfaenol dros amser.[2]

Indecs Amrywiaeth Greenberg (LDI) yw'r tebygolrwydd y bydd gan ddau berson a ddewisir o'r boblogaeth ar hap famiaith wahanol; felly mae'n amrywio o 0 (mae gan bawb yr un famiaith) i 1 (nid oes gan unrhyw dau berson yr un famiaith).[3] Mae'r ILD yn mesur sut mae'r LDI wedi newid dros amser; mae ILD byd-eang o 0.8 yn nodi colled amrywiaeth o 20% ers 1970, ond mae cymarebau uwch nag 1 yn bosib, ac wedi ymddangos mewn indecsau rhanbarthol.[4]

Mae cyfrifiant yr indecs amrywiaeth yn seiliedig ar boblogaeth pob iaith fel cyfran o gyfanswm y boblogaeth. Ni all y mynegai roi cyfrif llawn am fywiogrwydd ieithoedd. Hefyd, mae'r gwahaniaeth rhwng iaith a thafodiaith yn gyfnewidiol ac yn aml yn wleidyddol. Mae nifer fawr o ieithoedd yn cael eu hystyried yn dafodieithoedd iaith arall gan rai arbenigwyr ac ieithoedd ar wahân gan eraill. Nid yw'r indecsau yn ystyried pa mor wahanol yw'r ieithoedd i'w gilydd, ac nid yw'n cofnodi defnydd ail iaith; mae'n ystyried dim ond cyfanswm yr ieithoedd gwahanol, a'u hamlder cymharol fel mamiaith.[5]

Safleoedd yn ôl gwlad[golygu | golygu cod]

SIL International (2017)[6] UNESCO (2009)[7]
Rheng Gwlad LDI
1  Papua Gini Newydd 0.988
2  Camerŵn 0.974
3  Fanwatw 0.973
4  Ynysoedd Solomon 0.968
5  Gweriniaeth Canolbarth Affrica 0.959
6  Gweriniaeth Ddemocrataidd y Congo 0.948
7  Benin 0.933
8  Tsiad 0.933
9  De Swdan 0.929
10  Wganda 0.929
11  Cenia 0.927
12  Mosambic 0.926
13  Liberia 0.917
14  India 0.914
15  Togo 0.905
16  Arfordir Ifori 0.900
17  Nigeria 0.890
18  Mali 0.873
19  De Affrica 0.871
20  Tansanïa 0.871
21  Ethiopia 0.862
22  Gini Bisaw 0.859
23  Ghana 0.858
24  Gabon 0.846
25  Y Philipinau 0.842
26  Sierra Leone 0.841
27  Sambia 0.830
28  Bhwtan 0.827
29  Qatar 0.825
30  Gweriniaeth y Congo 0.821
31  Dwyrain Timor 0.819
32  Indonesia 0.816
33  Sint Maarten 0.816
34  Affganistan 0.790
35  Madagasgar 0.789
36  Namibia 0.779
37  Senegal 0.778
38  Gambia 0.776
39  Irac 0.761
40  Singapôr 0.761
41  Nepal 0.755
42  Pacistan 0.752
43  Gwlad Tai 0.752
44  Taleithiau Ffederal Micronesia 0.751
45  Caledonia Newydd 0.750
46  Angola 0.748
47  Gini 0.748
48  Gwam 0.736
49  Maleisia 0.735
50  Belîs 0.721
51  Bwrcina Ffaso 0.721
52  Israel 0.719
53  Ynysoedd Gogledd Mariana 0.719
54  Swrinam 0.709
55  Caribî yr Iseldiroedd 0.707
56  Yr_Emiradau_Arabaidd_Unedig 0.707
57  Gwlad Belg 0.700
58  Oman 0.698
59  Laos 0.697
60  Bosnia-Hertsegofina 0.694
61  Malawi 0.692
62  Saint Martin 0.689
63  Y Swistir 0.683
64  Tocelaw 0.679
65  Eritrea 0.672
66  Andorra 0.671
67  Bahrein 0.658
68  Monaco 0.652
69  Iran 0.638
70  Ffiji 0.632
71  São Tomé a Príncipe 0.630
72  Lwcsembwrg 0.622
73  Kuwait 0.605
74  Canada 0.603
75  Trinidad a Thobago 0.599
76  Simbabwe 0.597
77  Iemen 0.581
78  Niger 0.571
79  Brwnei 0.570
80  Bolifia 0.565
81  Comoros 0.551
82  Georgia 0.550
83 Ynysoedd Americanaidd y Wyryf 0.550
84  Guyane 0.549
85  Wallis a Futuna 0.548
86  Libia 0.538
87  Latfia 0.526
88  Myanmar 0.522
89  Gweriniaeth Pobl Tsieina 0.521
90  Gwatemala 0.518
91  Antigwa a Barbiwda 0.515
92  Gaiana 0.514
93  Casachstan 0.514
94  Yr Aifft 0.512
95  Gibraltar 0.511
96  Bahamas 0.509
97  Jibwti 0.504
98  Albania 0.503
99  Barbados 0.500
100 Ynysoedd Prydeinig y Wyryf 0.500
101  Gwlad Iorddonen 0.498
102  Macedonia 0.495
103  Taiwan 0.489
104  Wcrain 0.489
105  Nawrw 0.487
106  Ynysoedd Caiman 0.475
107  Estonia 0.473
108  Palau 0.470
109  Wsbecistan 0.466
110  Polynesia_Ffrengig 0.463
111  Moroco 0.461
112  Yr Eidal 0.460
113  Cirgistan 0.459
114  Ynysoedd Marshall 0.457
115  Tyrcmenistan 0.457
116  Réunion 0.452
117  Sri Lanca 0.446
118  Cyprus 0.444
119  Mayotte 0.438
120  Arwba 0.429
121  Sawdi Arabia 0.427
122  Belarws 0.411
123  Yr Iseldiroedd 0.405
124  Lithwania 0.404
125  Botswana 0.397
126  Moldofa 0.389
127  Syria 0.363
128  Algeria 0.360
129  Somalia 0.350
130  Twrci 0.345
131  Periw 0.339
132  Yr Almaen 0.336
133  Unol Daleithiau America 0.333
134  Ynys Norfolk 0.325
135  Bangladesh 0.318
136  Dominica 0.313
137  Swdan 0.307
138  Palesteina 0.303
139  Seland Newydd 0.291
140  Panama 0.287
141  Curaçao 0.285
142  Gini_Gyhydeddol 0.284
143  Rwsia 0.283
144  Sbaen 0.276
145  Tajicistan 0.276
146  Awstralia 0.274
147  Fietnam 0.267
148  Malta 0.255
149  Macau 0.253
150  Ffrainc 0.252
151  Slofacia 0.247
152  Montenegro 0.244
153  Saint Barthélemy 0.244
154  Awstria 0.234
155  Ynysoedd Cook 0.232
156  Mawritania 0.228
157  Bwlgaria 0.226
158  Sweden 0.226
159  Serbia 0.224
160  Mawrisiws 0.216
161  Paragwâi 0.215
162  Samoa America 0.210
163  Eswatini 0.209
164  Hong Cong 0.205
165  Aserbaijan 0.202
166  Libanus 0.198
167  Yr Ynys Las 0.196
168  Niue 0.192
169  Ecwador 0.182
170  Mongolia 0.179
171  Samoa 0.174
172  Y Ffindir 0.172
173  Slofenia 0.167
174  Yr Ariannin 0.165
175  Y Deyrnas Unedig 0.154
176  Rwmania 0.153
177  Ynysoedd Turks a Caicos 0.146
178  Anguilla 0.141
179  Jersey 0.136
180  Gwlad Groeg 0.123
181  Tiwnisia 0.122
182  Iwerddon 0.118
183  Seychelles 0.116
184  Wrwgwái 0.111
185  Saint-Pierre-et-Miquelon 0.110
186  Mecsico 0.106
187  Croatia 0.102
188  Cambodia 0.101
189  Brasil 0.099
190  Liechtenstein 0.092
191  Lesotho 0.091
192  Denmarc 0.089
193  Rwanda 0.089
194  Guadeloupe 0.083
195  Bermiwda 0.076
196  Y Weriniaeth Tsiec 0.072
197  Norwy 0.067
198  Portiwgal 0.066
199  Grenada 0.064
200  Pwerto Rico 0.060
201  Armenia 0.053
202  Nicaragwa 0.052
203  Montserrat 0.050
204  Gwlad Pwyl 0.050
205  Martinique 0.043
206  Gweriniaeth_Dominica 0.040
207  Feneswela 0.040
208  Hondwras 0.039
209  Tsile 0.036
210  Costa Rica 0.036
211  Japan 0.035
212  Hwngari 0.033
213  Tonga 0.029
214  Sant Lwsia 0.020
215  Twfalw 0.020
216  Colombia 0.019
217  Ciribati 0.019
218  Jamaica 0.017
219  Sant Kitts-Nevis 0.012
220  Sant Vincent a'r Grenadines 0.010
221  De Corea 0.010
222  Bwrwndi 0.007
223  Ynys y Garn 0.007
224  Gwlad yr Iâ 0.007
225  El Salfador 0.003
226  Ciwba 0.001
227  Haiti 0.000
228  Ynys Manaw 0.000
229  San Marino 0.000
230  Dinas y Fatican 0.000
231  Tiriogaeth Brydeinig Cefnfor India 0.000
232  Gogledd Corea 0.000
Rheng Gwlad LDI
1  Papua Gini Newydd .990
2  Fanwatw .972
3  Ynysoedd Solomon .965
4  Tansanïa .965
5  Gweriniaeth Canolbarth Affrica .960
6  Tsiad .950
7  Gweriniaeth Ddemocrataidd y Congo .948
8  Camerwn .942
9  India .930
10  Mosambic .929
11  Wganda .928
12  Gabon .919
13  Arfordir Ifori .917
14  Liberia .912
15  Angola .901
16  Cenia .901
17  Togo .897
18  Dwyrain Timor .897
19  Mali .876
20  Nigeria .870
21  De Affrica .869
22  Sambia .855
23  Gini Bisaw .853
24  Y Philipinau .849
25  Bhwtan .846
26  Indonesia .846
27  Ethiopia .843
28  Gweriniaeth y Congo .820
29  Sierra Leone .817
30  Namibia .808
31  Ghana .805
32  Iran .797
33  Taleithiau Ffederal Micronesia .792
34  Swrinam .788
35  Benin .785
36  Yr Emiradau Arabaidd Unedig .777
37  Bwrcina Ffaso .773
38  Senegal .772
39  Pacistan .762
40  Maleisia .758
41  Gwlad Tai .753
42  Eritrea .749
43  Gambia .748
44  Gini .748
45  Singapôr .748
46  Nepal .742
47  Gwlad Belg .734
48  Affganistan .732
49  Casachstan .701
50  Trinidad a Thobago .696
51  Belîs .693
52  Oman .693
53  Gwatemala .691
54  Bolifia .680
55  Laos .678
56  Cirgistan .670
57  Iorddonen .666
58  Israel .665
59  Bahrain .663
60  Norwy .657
61  Madagasgar .656
62  Niger .646
63  Mawrisiws .641
64  Sawdi Arabia .609
65  Qatar .608
66  Ffiji .607
67  Nawrw .596
68  Latfia .595
69  Yr Eidal .593
70  Jibwti .592
71  Moldofa .589
72  Swdan .587
73  Iemen .579
74  Georgia .576
75  Andorra .574
76  Macedonia .566
77  Kuwait .556
78  Comoros .551
79  Canada .549
80  Y Swistir .547
81  Ynysoedd Caiman .547
82  Awstria .540
83  Simbabwe .526
84  Monaco .521
85  Myanmar .521
86  Malawi .519
87  Yr Aifft .509
88  Syria .503
89  Lwcsembwrg .498
90  Gibraltar .498
91  San Marino .494
92  Wcrain .492
93  Tseina .491
94  Irac .484
95  Tajicistan .482
96  Estonia .476
97  Moroco .466
98  Brwnei .456
99  Gini Gyhydeddol .453
100  Botswana .444
101  Sbaen .438
102  Wsbecistan .428
103  Bosnia-Hertsegofina .416
104  Belarws .397
105  Yr Iseldiroedd .389
106  São Tomé a Príncipe .389
107  Arwba .387
108  Bahamas .386
109  Tyrcmenistan .386
110  Ynysoedd Cook .379
111  Periw .376
112  Aserbaijan .373
113  Cyprus .366
114  Libia .362
115  Serbia .359
116  Unol Daleithiau America .353
117  Paragwâi .347
118  Lithwania .339
119  Bangladesh .332
120  Mongolia .331
121  Panama .324
122  Dominica .313
123  Algeria .313
124  Sri Lanca .313
125  Slofacia .307
126  Twrci .289
127  Rwsia .283
128  Ffrainc .272
129 Antilles yr Iseldiroedd .266
130  Ecwador .264
131  Lesotho .260
132  Albania .257
133  Fietnam .234
134  Eswatini .228
135  Bwlgaria .224
136  Iwerddon .223
137  Yr Ariannin .213
138  Palesteina .208
139  Yr Almaen .189
140  Somalia .179
141  Gwlad Groeg .175
142  Slofenia .174
143  Armenia .174
144  Mawritania .172
145  Rwmania .168
146  Sweden .167
147 Ynysoedd Prydeinig y Wyryf .167
148  Libanus .161
149  Hwngari .158
150  Cambodia .157
151  Ynysoedd Turks a Caicos .145
152  Anguilla .140
153  Y Ffindir .140
154  Twfalw .139
155  Y Deyrnas Unedig .139
156  Mecsico .135
157  Liechtenstein .128
158  Awstralia .126
159  Seland Newydd .102
160  Wrwgwái .092
161  Barbados .091
162  Croatia .087
163  Nicaragwa .081
164  Gaiana .078
165  Palau .077
166  Niue .071
167  Cabo Verde .070
168  Y Weriniaeth Tsiec .069
169  Seychelles .067
170  Grenada .064
171  Gwlad Pwyl .060
172  Antigwa a Barbiwda .057
173  Hondwras .056
174  Tocelaw .054
175  Gweriniaeth Dominica .053
176  Denmarc .051
177  Costa Rica .050
178  Tsile .034
179  Ciribati .033
180  Brasil .032
181  Colombia .030
182  Japan .028
183  Ynysoedd Marshall .027
184  Montserrat .026
185  Feneswela .026
186  Portiwgal .022
187  Sant Lwsia .020
188  Gwlad yr Iâ .019
189  Malta .016
190  Tonga .014
191  Tiwnisia .012
192  Jamaica .011
193  Saint Kitts and Nevis .010
194  Maldives .010
195  Sant Vincent a'r Grenadines .009
196  El Salfador .004
197  Bwrwndi .004
198  Rwanda .004
199  De Corea .003
200  Samoa .002
201  Ciwba .001
202  Haiti .000
203  Saint Helena, Ascension a Tristan da Cunha None
204  Dinas y Fatican None
205  Montenegro None
206  Bermiwda None
207  Hong Cong None
208  Macau None
209  Gogledd Corea None

Cyfeiriadau[golygu | golygu cod]

  1. Greenberg, Joseph H. (1956). "The Measurement of Linguistic Diversity". Language 32 (1): 109–115. doi:10.2307/410659. JSTOR 410659.
  2. Harmon, David; Loh, Jonathan (2010). "The Index of Linguistic Diversity: A New Quantitative Measure of Trends in the Status of the World's Languages". Language Documentation and Conservation (http://nflrc.hawaii.edu/ldc)+4: 97–151. http://scholarspace.manoa.hawaii.edu/bitstream/handle/10125/4474/harmonloh.pdf.
  3. "Summary by country". Ethnologue. 1999-02-19. Cyrchwyd 2013-09-05.
  4. Harmon, David; Loh, Jonathan (2010). "The Index of Linguistic Diversity: A New Quantitative Measure of Trends in the Status of the World's Languages". Language Documentation and Conservation (http://nflrc.hawaii.edu/ldc)+4: 106–107. http://scholarspace.manoa.hawaii.edu/bitstream/handle/10125/4474/harmonloh.pdf.
  5. "overview of Linguistic Diversity". terralingua.org. Archifwyd o'r gwreiddiol ar 2013-05-21. Cyrchwyd 2014-11-18.
  6. Data published in Ethnologue: Languages of the World, Twentieth Edition. Summary by Country | Ethnologue, SIL International. Accessed on 13 October 2017.
  7. UNESCO World Report – Investing in Cultural Diversity and Intercultural Dialogue