Rhestr digwyddiadau Cymru, 19g

Dyma restr o ddigwyddiadau yng Nghymru yn yr 19g.

Hanes Cymru
Cynhanes
Cynhanes Archaeoleg
Oes y Celtiaid
Brythoniaid Rhufeiniaid Seintiau
Oesoedd Canol
Oesoedd Canol Oesoedd Canol Cynnar Oes y Tywysogion Goresgyniad Cyflafan y beirdd Tywysogaeth Cymru Oesoedd Canol Diweddar Rhyfeloedd y Rhosynnau
Cyfnod modern cynnar
Cyfnod modern cynnar
Cyfnod modern
Cyfnod modern Chwyldro ddiwydiannol 20g Annibyniaeth yr Eglwys Rhyfel Byd I Rhwng y rhyfeloedd Rhyfel Byd II Y Blitz Datganoli
Teyrnasoedd
Deheubarth Gwynedd Morgannwg Powys
Pwnc
Cyfansoddiadol Demograffig LHDT Milwrol Morwrol Tiriogaethol
Rhestr digwyddiadau
Gwleidyddol Economaidd 17g 18g 19g 20g
Iaith
Y Gymraeg
Crefydd, mytholeg a symbolau
Derwydd Draig Y Brythoniaid Draig Goch Mytholeg Cristnogaeth Arbeisiau Baneri
Llenyddwyr yn ôl cyfnod
Cynfeirdd Gogynfeirdd Beirdd y Tywysogion Beirdd yr Uchelwyr
Llenyddiaeth yn ôl cyfnod
Cynfeirdd Cymraeg Canol 16g 17g 18g 19g Dogfennau pwysig
Arweinwyr Cymru
Brenin y Brythoniaid Tywysogion a Brenhinoedd Cymru Brenin Cymru Tywysog Cymru Prif Weinidog Cymru
Deddfau pwysig
Statud Rhuddlan Deddfau Penyd Deddfau 1536 & 1542 Cyfansoddiadol: 1998 2006 2014 2017 2020 Ieithyddol: 1942 1967 1993 2011 2012
Hanesyddiaeth
Hanesyddiaeth
WiciBrosiect Cymru

Rhestr

• 1801 - Roedd 587,000 o bobl yn byw yng Nghymru, yn ôl y Cyfrifiad cyntaf erioed yn hanes y wlad. Merthyr Tudful oedd y dref fwyaf gyda 7,705 o drigolion.
• 1805 - Cyhoeddwyd emynau Ann Griffiths a ddaeth yn boblogaidd iawn.
• 1811 - Ar ôl blynyddoedd o ddadleuo yn ei gylch, ymwahanodd y Methodistiaid Calfinaidd oddi wrth Eglwys Loegr
• Seren Cymru yn cael ei lansio fel y papur newydd misol cyntaf yn Gymraeg
• 1822 - Y coleg Cymreig cyntaf, Coleg Dewi Sant, Llanbedr Pont Steffan, yn cael ei lansio.
• 1826 - Pont Telford, ar Afon Menai, yn cael ei agor.
• 1830 - Diddymu Llys y Sesiwn Fawr yng Nghymru.
• 1831 - Helyntion mawr ym Merthyr Tudful wrth i'r gweithwyr hawlio cyflogau ac amodau gwell
• 1832-40 - Y Tarw Scotch yn weithgar yn ne-ddwyrain Cymru.
• 1838-49 - Y Fonesig Charlotte Guest yn cyhoeddi ei chyfieithiad Saesneg dylanwadol o'r Mabinogion, mewn tair cyfrol.
• 1839 - Y Siartwyr yn weithgar yn y de ac yn gorymdeithio i Gasnewydd.
• 1839-49 - Helyntion Beca yn ne-orlelwin Cymru mewn protest yn erbyn y tollffyrdd.
• 1841 - John Elias yn marw. Agor Rheilffordd Dyffryn Taf yn y de.
• 1847 - Brad y Llyfrau Gleision
• 1851 - Yn ôl y Cyfrifiad Crefydd, roedd y mwyafrif o'r Cymry'n Anghydffurfwyr
• 1854 - Dechrau cyhoeddi Y Gwyddoniadur Cymreig.
• 1855 - Dechrau'r diwydiant glo yng Nghwm Rhondda.
• 1856 - Cyfansoddi Hen Wlad fy Nhadau gan Evan James a James James.
• Y Rhyddfrydwyr yn ennill nifer o seddi yn yr Etholiad Cyffredinol; cyhoeddi Baner ac Amserau Cymru gan Thomas Gee; diwygiad crefyddol.
• 1862 - Sefydlu Coleg y Normal, Bangor.
• 1865 - Y Wladfa ym Mhatagonia.
• 1868 - "Yr Etholiad Mawr": buddugoliaethau mawr i'r Rhyddfrydwyr ar draul y Torïaid.
• 1872 - Agor Coleg Prifysgol Cymru, Aberystwyth.
• 1874 - Undeb Chwarelwyr Gogledd Cymru.
• 1881 - Sefydlu Undeb Rygbi Cymru; Pasio Deddf Cau Tafarnau ar y Sul (Cymru) 1881.
• 1884 - Coleg Prifysgol Gogledd Cymru, Bangor.
• 1886 - Rhyfel y Degwm yn dechrau yn y gogledd a'r canolbarth; Cymru Fydd; Cymdeithas Dafydd ap Gwilym.
• 1889 - Dociau'r Barri yn agor yn y de.
• 1890 - Radicaliaeth ar gynnydd gyda ethol Lloyd George yn AS Caernarfon a Thomas Edward Ellis yn galw am hunanlywodraeth i Gymru.
• 1891 - Lansio'r cylchgrawn Cymru gan Owen Morgan Edwards.
• 1896 - Diwedd Cymru Fydd. Streic fawr yn Chwarel y Penrhyn, Bethesda.
• 1898 - Sefydlu Ffederasiwn Glowyr De Cymru ("Y Ffeds").