Llanllieni

Llanllieni
Math	tref, plwyf sifil, tref farchnad
Ardal weinyddol	Swydd Henffordd; (Awdurdod unedol)
Daearyddiaeth
Sir	Swydd Henffordd; (Sir seremonïol)
Gwlad	Lloegr
Cyfesurynnau	52.23°N 2.73°W
Cod SYG	E04000800
Cod OS	SO496591
Cod post	HR6
	Ffeiliau perthnasol ar Comin
	[golygwch ar Wicidata]

Tref hanesyddol a phlwyf sifil yn Swydd Henffordd, Gorllewin Canolbarth Lloegr, ydy Llanllieni (Saesneg: Leominster).^[1] Fe'i lleolir hanner ffordd rhwng Henffordd i'r de a Llwydlo i'r gogledd, ar groesffordd ffyrdd yr A49 a'r A44. Y dref fwyaf yn Swydd Henffordd ydy Llanllieni: yng Nghyfrifiad 2011 roedd gan y plwyf sifil Llanllieni boblogaeth o 11,691.^[2]

Saif y dref mewn dyffryn ar lan Afon Llugwy. Am ganrifoedd bu'n ganolfan bwysig i'r diwydiant gwlân gyda llawer o gynnyrch gwlân canolbarth Cymru, o'r 13g ymlaen, yn mynd yno i gael ei brosesu. Mae'r wlad o gwmpas yn enwog am ei berllanau afalau seidr. Ceir nifer o dai hanesyddol yn y dref gan gynnwys Eglwys y Priordy, adeilad Normanaidd sy'n dyddio i ddechrau'r 12g.

Hanes[golygu | golygu cod]

Yn ôl cofnod yng Cronicl yr Eingl-Sacsoniaid, arweiniodd Gruffudd ap Llywelyn, brenin Gwynedd, gyrch ar Lanllieni yn haf 1052 a arweiniodd at Frwydr Llanllieni, rhwng y Cymry a byddin o Saeson a Normaniaid. Cafodd y Cymry fuddugoliaeth ysgubol.

Chwech milltir i'r gogledd-orllewin o'r dref ymladdwyd Brwydr Mortimer's Cross ar 2 Chwefror 1461, un o'r brwydrau pwysicaf yn Rhyfeloedd y Rhosynnau. Collodd y Lancastriaid y dydd a ffoes Siasbar Tudur a'i nai Harri Tudur yn ôl i Sir Benfro ac i alltudiaeth yn Llydaw.